Schending van Mensenrechten in Woonzorgcentra

"De Belgische autoriteiten hebben tijdens de eerste periode van de COVID-19-uitbraak, van maart tot oktober 2020, de mensenrechten geschonden van bewoners van Belgische woonzorgcentra. Onder meer het recht op gezondheid, het recht op leven en het verbod op discriminatie werden met voeten getreden. Dit blijkt vandaag uit een nieuw onderzoeksrapport van Amnesty International getiteld: ‘Woonzorgcentra in de dode hoek. Mensenrechten van ouderen tijdens de COVID-19-pandemie in België."

“De Belgische autoriteiten wisten bij de start van de crisis al heel erg goed dat bewoners van woonzorgcentra erg kwetsbaar zijn voor COVID-19. Net zoals in de ziekenhuizen, was een snel en doeltreffend optreden levensnoodzakelijk. Daar kwam echter niks van in huis. Wel integendeel. Dit nieuw onderzoek bevestigt dat onze autoriteiten de woonzorgcentra in de steek gelaten hebben,”

Ook het personeel van de woonzorgcentra, dat onder zeer moeilijke omstandigheden buitengewoon werk heeft verricht en nog steeds verricht, werd in gevaar gebracht door het gebrekkig overheidsoptreden.

Tegen eind oktober 2020 waren er in België naar schatting bijna 11.500 mensen overleden als gevolg van COVID-19 – op een bevolking van ongeveer 11,5 miljoen is dat een zeer zware tol. Maar liefst 61,3% van alle sterfgevallen als gevolg van COVID-19 in België, dat zijn 6.467 mensen, waren bewoners van woonzorgcentra. De meeste bewoners van de woonzorgcentra die bezweken aan COVID-19, stierven in de woonzorgcentra zelf, terwijl bijna alle andere COVID-doden in ziekenhuizen stierven. Sommige bewoners kregen niet alle nodige zorg en bleven dagenlang in hun pyjama, zonder hulp bij het aankleden, wassen of andere persoonlijke hygiëne. Wat nog erger is, sommigen werden onvoldoende gevoed of gehydrateerd. Amnesty International kreeg informatie over twee bijzonder verontrustende gevallen waarin verwaarlozing mogelijk tot het overlijden van de bewoner heeft geleid.

Een man vertelde Amnesty International hoe zijn schoonmoeder van 83 stierf in een woonzorgcentrum: “Ik belde het verzorgingshuis drie keer per dag. Alles wat ze zeiden was positief: ze is in haar kamer, ze heeft goed gegeten, ze is kalm, allemaal goed nieuws.” Toen er weer bezoeken werden toegestaan, ging hij naar zijn schoonmoeder: “Ik kom die kamer in en daar ligt mijn schoonmoeder halfdood, uitgemergeld. Ik wilde haar wat laten drinken en haar rechtop zetten en ik zag dat haar ruggengraat twee centimeter uitstak .... Ik riep meteen een dokter ... hij stelde vast dat ze helemaal uitgedroogd was en haar zoutgehalte erg hoog was. Ze zou al anderhalve week geen water gehad hebben … De vrouw werd met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Daar bleek dat haar benen aan het afsterven waren, ze had flebitis in beide benen, ze waren verstopt door een klonter en afgestorven. Al snel werd duidelijk dat een operatie niet meer mogelijk was omdat de flebitis te ver was gevorderd. De vrouw stierf twee dagen later.

BUITENPROPORTIONELE EN DISCRIMINERENDE ISOLATIE EN BEZOEKREGELINGEN

Na de eerste lockdownperiode lieten de richtlijnen veel interpretatieruimte aan de woonzorgcentra. Dit resulteerde in een brede waaier aan bezoekregelingen. Bewoners werden niet altijd bevraagd over deze regelingen of over andere beperkende maatregelen die woonzorgcentra namen om het virus buiten te houden. Er werd niet voldoende rekening gehouden met hun zeggenschap en vrijheid. Sommige bezoekregelingen in woonzorgcentra belemmeren zinvol contact tussen bewoners en familie of vrienden en verhinderen bewoners het woonzorgcentrum te verlaten. Zelfs wandelen in een park of andere geïsoleerde plaats is niet altijd toegestaan. Wanneer vrijheidsbeperkende maatregelen niet gebaseerd zijn op individuele risicobeoordeling kunnen deze onevenredig en discriminerend zijn.

De verschillende regeringen moeten dringend alle nodige maatregelen nemen om te voorkomen dat de schendingen van de rechten van ouderen tijdens de eerste fase zich herhalen.

Amnesty International dringt er op aan om onmiddellijk prioriteit te geven aan het realiseren en respecteren van mensenrechten van bewoners van woonzorgcentra in hun maatregelen tegen de COVID-19-pandemie, en meer bepaald om:

• het recht van bewoners van woonzorgcentra op de hoogst haalbare zorgstandaard te respecteren en te vervullen, onder meer door prioritaire toegang te garanderen tot testen en persoonlijk beschermingsmateriaal, en volledige en gelijke toegang tot ziekenhuiszorg;

• te verzekeren dat richtlijnen voor bezoek aan woonzorgcentra het belang van de bewoners centraal stellen;

• te garanderen dat er een adequate vertegenwoordiging en betrokkenheid is van ouderen, bewoners van woonzorgcentra, en de zorg- en woonzorgsector bij de planning en besluitvorming processen met betrekking tot zaken die van invloed zijn op de bewoners van woonzorgcentra op alle niveaus;

• het mensenrechtenperspectief op te nemen in elk publiek onderzoek over het regeringsbeleid tijdens de COVID-19-pandemie;

• de toezicht mechanismen te verbeteren en verantwoordings-maatregelen te versterken.
  

https://www.amnesty-international.be/.../nieuw-onderzoek... https://www.amnesty-international.be/.../amnesty...

Heeft de overheid, na kennisname van dit vernietigend rapport van Amnesty International, enige aandacht besteed aan de schrijnende problematiek in de WZC ? Neen.

Hebben de WZC zelve een meer menselijk beleid uitgewerkt ? Neen. Het is nog erger geworden. Lees en huiver :

28.12.2020. “Pamper aan, licht uit, gordijnen dicht, en sterven in de zetel”: dochter vertelt over “horrortijd” in wzc Mol"

"Heel veel mensen beleven een horrortijd.” Lieve Mertens uit Balen verloor onlangs haar moeder, die in het woonzorgcentrum Hemelrijck in Mol met het coronavirus besmet raakte. De directie van Hemelrijck toont niet het minste medeleven.” https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20201228_92128309...

11.12.2020 In de eerste plaats is het goed om te weten dat België partij is bij verschillende internationale mensenrechtenverdragen. Deze mensenrechtenverdragen verplichten de Belgische overheid om onder andere de mensenrechten van bewoners van woonzorgcentra te bewaken. Het gaat dan om:

• Recht op leven

• Recht op vrijwaring van foltering en een onmenselijke of onterende behandeling

• Recht op de eerbiediging van het privé-, familie- en gezinsleven

• Recht op bescherming tegen discriminatie met betrekking tot deze rechten en vrijheden
  

In het EVRM is er geen algemeen recht op gezondheid weergegeven, maar dit volgt wel uit de rechtspraak. Bovendien bestaat deze verplichting ook op basis van het Europees Sociaal Handvest, het IVESCR en het CRPD. Vervolgens voorziet artikel 23 van het Europees Sociaal Handvest dat elke oudere recht heeft op sociale bescherming. Ook ouderen die in instellingen wonen, hebben recht op passende ondersteuning.

Op verschillende manieren zijn deze mensenrechten in woonzorgcentra aangetast. https://rechtenkrant.be/vernietigend-rapport-over.../

04.10.2020 In een open brief haalt sp.a Zottegem zwaar uit naar de dienstverlening in woonzorgcentrum Egmont. “De signalen die we opvangen zijn alarmerend. Er is een acuut personeelstekort, bewoners krijgen beschimmeld brood zonder beleg voorgeschoteld en het vlees wordt op voorhand gebakken om de vervaldatum te omzeilen. Al deze problemen werden meermaals aangekaart, maar het stadsbestuur blijft de andere kant opkijken”, zegt voorzitter Peter Roman. https://www.hln.be/.../sp-a-klaagt-wantoestanden-in.../

28.07.2020 Filip Peeters filmde wantoestanden in woonzorgcentra tijdens corona: “Het ergste dat je kan overkomen”

Verontwaardigd door de slechte omstandigheden in de verzorgingstehuizen besloot hij om daar een docu rond te maken. “Al die mensen die daar helemaal alleen gestorven zijn... Ik vond het stuitend.”

Het is toch stuitend dat er geen parlementaire onderzoeks- commissie komt om de aanpak van de crisis in België te onderzoeken, maar een ad-hoc commissie omdat ze zogezegd geen zondebok willen zoeken. Ik vind dat zo’n gemiste kans. Juist nú hadden politici dat geloof kunnen herstellen door hun verantwoordelijkheid te nemen en daadkracht te tonen. In de documentaire confronteer ik politici met de mensen die in centra werken om ze een spiegel voor te houden, in de hoop dat men er iets uit leert en dat dit nooit meer gebeurt.”

Filip Peeters filmde wantoestanden in woonzorgcentra tijdens corona: “Het ergste dat je kan overkomen” | Showbizz | hln.be

03.07.2020 Tijdens de coronacrisis gingen verschillende woonzorgcentra in Vlaanderen gebukt onder chaos, zeker de eerste weken. Dat blijkt uit een rapport van de Vlaamse Ombudsdienst. Medewerkers, bewoners en familieleden getuigen over schrijnende situaties. "Dit mag nooit meer gebeuren", klinkt het unisono.

De Vlaamse Ombudsdienst sprak met 45 anonieme getuigen over de toestand in de woonzorgcentra tijdens de coronacrisis. Het rapport daarvan kreeg de titel "stemmen uit de stilte" en werd besproken in het Vlaams Parlement. Die stemmen schetsen een bijzonder droevig beeld van wat zich in bepaalde woonzorgcentra heeft afgespeeld, zeker in het begin van de crisis. Chaos is een kernwoord, schrijft de Ombudsdienst.

De manier waarop sommige rusthuisbewoners zijn gestorven, heeft duidelijk diepe littekens achtergelaten bij medewerkers en familie. "Er is nooit nog bezoek bij de bewoner kunnen komen, behalve toen de palliatieve sedatie gebeurde: 2 personen mochten een half uur blijven, maar dan nog was de bewoner niet overleden. Op dat moment lag er al een lijkzak onder, zodat die snel kon toegeritst worden zonder nog verdere besmetting te riskeren. De bewoner wist dat ze alleen was en stervende en ze voelde zich ook heel alleen. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/07/03/getuigenissen-wzc/