Open brief aan de bevolking van Prof. Dr. Lieven Annemans, gezondheidseconoom-UGent
Ga van angst naar helderheid en waakzaamheid
Beste FB vrienden en volgers,
Jullie worden steeds talrijker. We zijn een grote community aan het worden die toch wel wat gewicht in de schaal kan leggen inzake de versoepeling van de maatregelen, waarbij ik dan in de eerste plaats denk aan de afschaffing van de mondmaskerplicht en tal van andere absurde maatregelen waarvan het nut nooit bewezen is.
Het virus is er nog. Dat mogen we niet ontkennen. Maar er is al vele weken geen sprake meer van één epidemie maar wel van verschillende kleine lokale epidemieën in een aantal gemeenten, die onderworpen kunnen worden aan beschermende maatregelen omdat het daar wel nodig is en, bij uitbreiding, in andere gemeenten, indien dit in de toekomst nodig zou zijn.
Het is totaal absurd om gans het land in een wurggreep te blijven houden met de huidige maatregelen omwille van een paar lokale epidemieën.
Teken aub deze open brief en deel massaaL Dank u.
Ga van angst naar helderheid en waakzaamheid
De jongste weken zien we in het coronadebat vooral polemiek en stijgende paniek. Wij vragen een omslag van angst naar waakzaamheid, heldere duiding bij de cijfers en meer gebalanceerde maatregelen in het algemeen belang. Zo’n 6 maanden geleden werd onze samenleving dooreengeschud door een vermaledijd virus. Het onding, genaamd SARS-CoV-2, heeft in ons land verschrikkelijk huisgehouden. We hebben heel veel doden en ernstig zieken te betreuren en we waren er erger aan toe dan de meeste andere Europese landen. En dan mogen we nog blij en dankbaar zijn dat onze virologen/epidemiologen, zorgverleners en beleidsmakers die van dichtbij betrokken waren in deze crisis zo hard en verstandig hebben gewerkt en daardoor ondanks alle moeilijkheden erger hebben voorkomen. Maar nu, 6 maanden later, zitten we in een andere fase. En er is twee keer goed nieuws. Ten eerste ziet men in deze fase een merkelijk lagere sterftekans bij mensen die door het virus getroffen zijn, dank zij de medische vooruitgang in de behandeling van COVID-19 (de ziekte veroorzaakt door het virus). Ten tweede kunnen we, dankzij het veel uitgebreider testen, en vooral het goed opvolgen van mensen die mogelijk in contact zijn geweest met een besmet persoon, nu veel korter op de bal spelen. Er zijn enorme inspanningen op alle niveaus aan de gang om dit te realiseren. Maar nu komt het: door dat meer testen leggen we natuurlijk ook steeds meer besmettingen bloot. Inderdaad, bij zo’n pandemie zijn er de officiële cijfers, het aantal gekende besmettingen per dag, maar er zijn ook de ‘donkere cijfers’, namelijk die besmettingen die er in werkelijkheid wel zijn maar die we niet kennen omdat we nu eenmaal niet iedereen testen. De gekende cijfers en de donkere cijfers samen vormen het werkelijk aantal besmettingen. Tijdens deze ganse pandemie waren en zijn er dus heel wat werkelijk besmette mensen die niet in de statistieken voorkomen. Zij vormen de donkere cijfers. In het begin van de crisis mochten we volgens de biostatistici het aantal bevestigde gevallen gerust met 30 vermenigvuldigen om een idee te krijgen van hoe groot de donkere cijfers en dus de werkelijke aantallen toen wel waren. Logisch, want toen werden omzeggens enkel die mensen getest die in het ziekenhuis werden opgenomen omwille van COVID-19. Wat gebeurt er nu de jongste weken? We testen elke week meer mensen op het virus waardoor we die donkere cijfers geleidelijk aan blootleggen. Vergelijk het met een zaal waarin pakweg 100 personen zitten en die helemaal verduisterd is. Door een welgemikte spot op een deel van de zaal te richten zien we plots een 10-tal mensen. Door een tweede spot op een ander deel van de zaal te richten zien we nog eens 10 mensen extra. Hoe meer spots we gebruiken, hoe meer mensen zichtbaar worden. Dat gebeurt nu ook met de zoektocht naar SARS-CoV-2 besmettingen. Hoe meer we testen hoe meer de donkere cijfers zichtbaar worden. We wisten al dat ze er waren, maar we maken ze nu zichtbaar. Maar dat heeft ook bizarre gevolgen: door meer te testen en daardoor de donkere cijfers aan het licht te brengen lijkt het dan dat er meer besmettingen zijn, terwijl de ware toedracht is dat we door meer te testen meer besmettingen blootleggen. Er zijn dus niet meer besmettingen, maar we zien de bestaande besmettingen meer en beter dan voordien. En dat is juist een goede zaak, zeker omdat bij die toegenomen testcapaciteit er vooral aandacht gaat naar het opvolgen en testen van mensen die een hoog-risico contact hadden. Wat is nu het probleem en de oorzaak van paniek en ongeloof de jongste weken? Bij het beoordelen van de ernst van de pandemie gebruikt men nog steeds dat aantal bevestigde gevallen per dag of ook 14 dagen, maar dan uitgedrukt per 100.000 inwoners. En dan komt men natuurlijk door meer mensen te testen en meer donkere cijfers bloot te leggen in de verleiding te denken dat het aantal besmettingen stijgt. Een voorbeeld. Als men in een bepaalde provincie of stad zou beslissen om voortaan nog meer te gaan testen, dan gaat men daar veel extra werkelijke gevallen blootleggen, maar… is de kans groot dat die provincie helemaal rood zal kleuren op de kaart. Gevolg: angst en nefast voor het plaatselijk economisch leven. Nochtans zijn hun besmettingen zijn niet gestegen, ze hebben er gewoon meer blootgelegd. Een ander voorbeeld op Europees vlak, want daar hanteert men ook datzelfde ongelukkige cijfer: de beste manier voor ons land om nu in Europa goed te scoren, is door van de ene week op de andere slechts half zo veel te gaan testen en op die manier van oranje naar geel te gaan. Dit is de huidige situatie. Wat kunnen we doen? We doen alvast een oproep. Eerst en vooral naar iedereen die over de cijfers communiceert via de media en andere kanalen. Vermijd de al weken aan de gang zijnde misleidende informatie en verkeerde interpretaties. We wijzen beter op het positieve van het meer testen: we spelen steeds beter en korter op de bal. Dat is momenteel aan de gang. We kijken beter naar de epidemie via cijfers die rekening houden met het aantal testen én wie er getest wordt. Hoeveel procent test positief? Dat is al weken rond de 3%. Dat duidt dus niet op een stijging van de epidemie. We kunnen wellicht ook beter kijken naar het aantal ziekenhuisopnames, en wie er opgenomen worden. Die zijn nu nog steeds laag en van eenzelfde grootteorde als 1 maand geleden, ongeveer 30 per dag (ter info, elke dag worden in ons land ongeveer 7000 mensen in het ziekenhuis opgenomen voor allerhande redenen; COVID-19 neemt daar momenteel nog geen 0.5% van in). Geen reden dus tot paniek, noch voor een ‘foert’ gedrag, maar wel voor waakzaamheid. We doen daarom ook een oproep naar de bevolking. Het zijn nog steeds donkere tijden. Dit enge virus is nog steeds onder ons. En vooral ouderen en mensen met ernstige andere ziekten lopen de hoogste risico’s op verwikkelingen. Het is belangrijk om wellicht nog voor maanden de basismaatregelen te blijven volgen zoals afstand houden, zowel binnen als buiten, en een masker te dragen enkel wanneer in binnenruimten de afstand niet kan gegarandeerd worden (zoals in het openbaar vervoer of in supermarkten). Het is ook onze taak om een altruïstische houding aan te nemen naar onze medeburgers die het meest kwetsbaar zijn. We kunnen een belangrijk verschil maken door hen niet te besmetten maar hen wel met de nodige warmte en vriendelijkheid te bejegenen. De huidige situatie laat het beleid toe om meer evenwichtige maatregelen te nemen dan deze die we nu al weken kennen. Dat was ook de expliciete vraag van het beleid naar de nieuwe Celeval2.0 toe: evenwichtige en geharmoniseerde maatregelen adviseren. We moeten nu durven de bubbel van 5, de quarantaine van 14 dagen, mondmaskers in scholen, mondmaskers in open lucht, etc… in vraag stellen. Wanneer in dit stadium van de pandemie het effect ervan niet opweegt tegen de psychische, sociale en economische nadelen, moeten we die maatregelen durven laten vallen. Er is steeds meer onderzoek naar kwaliteit van leven en de kwaliteit van de samenleving. We mogen in de strijd tegen het virus die samenleving niet kapot maken. Enkel voor het geval de situatie écht erger zou worden (en dat kan zeker) moeten we de strengere en nog meer doeltreffende maatregelen achter de hand houden. En als iedereen dan het waarom en het effect ervan zal begrijpen zullen we ze ook beter kunnen en willen volgen. We zijn nu in een stadium beland, waarin we kunnen herleven ondanks dat onding. Met velen op een hoopje stiekem gaan feesten is voorlopig echt niet aan de orde. Waakzaam blijven, redelijke maatregelen volgen, en vooral voor mekaar zorgen, dat is nu de uitdaging voor de komende maanden.